A little bit of the moon, by Anne Teresa De Keersmaeker & Rabih Mroué - Κριτική

"Ο ήλιος περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του. Η γη περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό της και τον ήλιο. Η σελήνη περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό της, τον ήλιο και τη γη. Οι άνθρωποι γυρίζουν γύρω από τον εαυτό τους. Σταματούν να γυρίζουν μόνο όταν κοιτάζουν το φεγγάρι. Οι άνθρωποι βλέπουν μόνο το μισό φεγγάρι. Και το μισό φεγγάρι, όπως η μισή αλήθεια, είναι αρκετό για να κάνει τους ανόητους να περιστρέφονται γύρω από τον εαυτό τους, γύρω - γύρω..."

Το «A little bit of the moon» των Anne Teresa De Keersmaeker και Rabih Mroué έκανε πρεμιέρα στο Παρίσι τον περασμένο Δεκέμβριο. Είχα την τύχη να το δω στο Bozar στις Βρυξέλλες, αυτόν τον Σεπτέμβριο και εύχομαι και ελπίζω να παρασταθεί και σε πολλά άλλα μέρη. Η παράσταση εξελίσσεται γύρω από την ξεχωριστή αλλά παράλληλη εμπειρική αποτύπωση γεγονότων  και σημαντικών ορόσημων στη ζωή των De Keersmaeker και Mroué. Το σκηνικό και ο φωτιστικός σχεδιασμός  είναι ο χώρος που προσελκύει και απορροφά τη δράση στη σκηνή. Το θέμα της παράστασης είναι η “τροχιά” και αναπαρίσταται κυρίως μέσω ακουστικών και οπτικών σημάτων που παράγονται από μουσικά όργανα και θεατρικά αντικείμενα, καθώς και από την κίνηση των σωμάτων. Είναι μια αφήγηση δύο προσώπων που καλούν μια ευρύτερη κοινότητα, αυτή του κοινού, να αλληλεπιδράσουν. 

Σε ένα αμάλγαμα μορφών τέχνης, αυτών της ποίησης, μουσικής, του χορού και θέατρο, όπου καμία δεν κυριαρχεί, αλλά όλες εναλλάσσονται κατά τη διάρκεια της παράστασης, οι δύο ερμηνευτές προσφέρουν κάτι ειλικρινές, κάτι μη θεατρικό. Στην πραγματικότητα δηλώνουν ότι ορισμένα πράγματα είναι «θέατρο» θίγοντας την κατασκευή της σκηνικής πραγματικότητας σε αντίθεση με την πραγματικότητα που συμβαίνει. Όπως αναφέρει ο Rabih Mroué, αναφορικά με την υλοποίηση του “A little bit of the moon” στην συνέντευξή του στο Paul Briottet: "Η μυθοπλασία και η πραγματικότητα δεν ήταν πραγματικά μέρος των συζητήσεών μας. Τα πράγματα προέκυψαν σε επίπεδα. Ίσως επειδή υπάρχει τόσο λίγο κείμενο – και όταν υπάρχει, έχει τη μορφή ιστοριών. Η κίνηση προσφέρει πολύ περισσότερη ελευθερία από τη γλώσσα. Τείνει προς την αφαίρεση και αυτή η αφαίρεση επιτρέπει στο κοινό να φανταστεί – να απαντήσει με τις δικές του συνεισφορές». *

Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι όταν η Anne Teresa De Keersmaeker δηλώνει "Αυτό μπορώ να το χορέψω..." η χορευτική της ερμηνεία ξεπερνά τα όρια της σκηνής, η εμπλοκή των συναισθημάτων και της αναπνοής στη σωματική της έκφραση επεκτείνεται στους θεατές, οι οποίοι επηρεάζονται σωματικά από την ερμηνεία της, με τρόπο που θυμίζει τις αρχές του θεάτρου της Σκληρότητας του Αρτώ. Είναι απλώς ένας υπαινιγμός, είναι φευγαλέος, αλλά είναι επαναλαμβανόμενος καθώς το κοινό κατευθύνεται κατά κάποιο τρόπο στο να αντιμετωπίσει τη δική του πραγματικότητα. Οι ερμηνευτές μοιράζονται αποσπάσματα της προσωπικής τους ιστορίας. «Πού ήσουν το 1982;» Είναι αναπόφευκτο ότι ένας θεατής θα ψάξει τις αναμνήσεις του, και καθώς οι ιστορίες ξετυλίγονται, θα σχετιστούμε στον χώρο και τον χρόνο μέσα από τη συλλογική σημασιολογία των προσδοκιών και του τραύματος. Όπως το φεγγάρι που δεν μπορούμε ποτέ να δούμε πλήρως από τη σκοπιά μας, ο χώρος ανάμεσα στα δύο θέματα είναι μια σταθερή μεταβλητή για την δημιουργία, ικανοποίηση ή αποτυχία των προσδοκιών. 

"[...] Με το ένα, μετά το δύο, φτάνεις στο κατώφλι των πολλών. Ο αριθμός δύο μπορεί είτε να επιστρέψει στο ένα είτε να επεκταθεί προς τα έξω προς την πολλαπλότητα. [...] Όταν λοιπόν επιστρέφουμε στην έλλειψη, υπάρχουν δύο κέντρα που συνεργάζονται. Μπορεί να είναι κοντά, αλλά ποτέ δεν συγχωνεύονται σε ένα, ούτε πολλαπλασιάζονται σε τρία. Το άθροισμα των αποστάσεων από οποιοδήποτε σημείο της καμπύλης σε καθένα από τα δύο κέντρα είναι πάντα σταθερό. Είναι μια ισορροπία. Εν ολίγοις: πρόκειται για συνεργασία.»*

Το «A little bit of the moon»  είναι μια «άσκηση», ένα διεπιστημονικό “σχεδίασμα” για την επίτευξη κοινού εδάφους χωρίς να απορροφά ή να απορροφάται το μεν από το δε, αλλά έκαστο να συμβάλλει σε αυτό το φευγαλέο διάγραμμα venn που υλοποιείται με τα φώτα και την κίνηση των δύο ερμηνευτών. Σε έναν τρομακτικό κόσμο, αυτή η παράσταση είχε σαν εκκίνηση εμπνευσης τις συγκρούσεις στη Γάζα και τον Λίβανο μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, οι ερμηνευτές έφεραν μια διαφορετική οπτική λίγο πριν το τέλος, υποδεικνύοντας πώς η τροχιά, η πορεία των γεγονότων μας αναγκάζει να «ξεχάσουμε» και να «αντικαταστήσουμε» τη μια φρίκη με μια άλλη. 

A little bit of the moon, by Anne Teresa De Keersmaeker & Rabih Mroué - Review

“The sun revolves around itself. The earth revolves around itself and the sun. The moon revolves around itself, the sun and the earth. People turn around themselves. They only stop spinning when they look at the moon. People only see half the moon. And half the moon, like half the truth, is enough to make fools turn around themselves, round and round and round... "

“A little bit of the moon” by Anne Teresa De Keersmaeker and Rabih Mroué premiered in Paris last December; I was lucky to see it in Bozar, Brussels this September and wish and hope that it will reach many more places. The performance evolves around the separate but parallel construction of experiences and major milestones through the life of De Keersmaeker and Mroué. The setting and the light design are  the space that attracts and absorbs the action on stage. The theme of the orbit is illustrated by mainly auditory and visual semantics produced by music instruments and props, as well as the movement of the bodies. It is a storytelling of two persons who invite a larger community, that of the audience, to interrelate. 

In a blend of art forms: poetry, music, dance and theatre, where none dominates but are all interchanging in the course of the show, both performers deliver something sincere, something non-theatric; they do actually state that certain things are “theatre” alluring to the manufacturing of stage reality in opposition to the reality happening. As Rabih Mroué states during his interview with Paul Briottet, in relation to the building of “A little bit of the moon” : “Fiction and reality were not really part of our discussions. Things emerged in layers. Perhaps because there is so little text – and when there is, it is in the form of stories. Movement offers far more freedom than language. It tends towards abstraction, and that abstraction allows the audience to imagine – to respond with their own contributions.” *

It is interesting that when Anne Teresa De Keersmaeker states “I can dance that..” , her dancing exceeds the boundaries of the stage, the involvement of the emotions and breathing into her physical expression is extended to the spectators, who are physically affected by her performance, in a way that allures the principles of Arteau’s Theatre of Cruelty. It is only an insinuation, it is fleeting but it is recurrent as the audience is somehow directed into facing their own reality. The performers share fragments of their personal history; “where were you in 1982?” It is inevitable that a spectator will search their memories, and as the stories unravel we shall relate in space and time through the collective semantics of expectations and trauma. Like the moon we can never fully see from our point of view, the space in between the two subjects is a constant variable of raising, meeting or failing expectations. 

“[...] With one, then two, you reach the threshold of many. The number two can either return to one or expand outward towards plurality. [...] So when we return to the ellipse, it has two centres that work together. They may be close, but they never merge into one, nor multiply into three. The sum of the distances from any point on the curve to each of the two centres is always constant. It is a balance. In short: it is about collaboration.”*

“A little bit of the moon”  is an “exercise”, a multidisciplinary “sketch” to attain common ground without losing one into the other, but contributing bilaterally into this elusive venn diagram that is realized with the lights and the movement of the two performers. In a terrifying world, this performance that was inspired from the Gaza and Lebanon conflicts following Hamas’s attack on Israel on 7 October 2023 followed through today’s horror and brought a different perspective a little bit before the end, by suggesting how the orbit, the course of the events forces us to “forget” and “replace” one horror with another. 

Naya Papapanou

Concept, directed and performed by: Anna Teresa De Keersmaeker and Rabih Mroué

Technical director, sounds and lighting: Thomas Köppel

Produced and commissioned by the Festival d'Automne à Paris, December 2024

Co-production with MC93 and Fondation Fiminco (Paris)

Photos by Herman Sorgeloos 

*Interview A little bit of the moon | Bozar Brussels Published on 1 September '25 - Paul Briottet