Αγαμέμνων σε σκηνοθεσία Oύλριχ Ράσε – Κριτική

Η ορχήστρα της Επιδαύρου είναι πλήρως καλυμμένη από μια στρογγυλή μαύρη σκηνή. Στο μέσο της τοποθετημένη μια τράπεζα με τα μουσικά όργανα – κυρίως κρουστά, μεταλλόφωνα και υπολογιστές. Η παράσταση του Αγαμέμνωνα ξεκινά, η σκηνή αρχίζει την περιστροφή της, και δεν θα σταματήσει μέχρι το τέλος της παράστασης. Ο Χορός και η Κλυταιμνήστρα θα βαδίζουν τελετουργικά με όλο τους το σώμα να συμμετέχει στην κίνηση, αντίθετα στην περιστροφή· μια υπόμνηση στον φαύλο κύκλο ύβρεως και τιμωρίας που κατατρύχει τους Ατρείδες. 

Ο «Αγαμέμνων», βάσει της μετάφρασης – διασκευής από τον Walter Jens, αν και δεν απέχει πολύ από το πρωτότυπο έργο του Αισχύλου, βρίθει αναφορών στο ευρύτερο πεδίο του μύθου όπως μας μεταφέρεται από τον Όμηρο, τον Στησίχορο και πιθανώς κείμενα άλλων μελετητών που βασίστηκε ο Jens. Συνδυαστικά με την σκηνοθεσία του Ούλριχ Ράσε, φέρνει στο επίκεντρο της τραγωδίας τον Χορό: κατά την διάρκεια της παράστασης, παρακολουθούμε σταθερά τον Χορό και έναν υποκριτή (την Κλυταιμνήστρα που υποδύεται μοναδικά η Pia Händler)· όλοι οι άλλοι: Μενέλαος, Κασσάνδρα, Αγαμέμνων κι Αγγελιοφόρος εκκινούν από τον Χορό, και μοιράζονται σ’αυτόν, σαν ένα σώμα, αλλά πολλές ζωές και ταυτόσημα βιώματα μέσα στον αέναο κύκλο της βίας. 

Η απεύθυνση είναι πάντα προς το κοίλον, η παράσταση συνομιλεί ενεργά με τους θεατές, αν και δεν τους επιτρέπει χώρο απόκρισης. Ο ρυθμός της παράστασης, μια σταθερά περιδίνηση, αυξάνει τον βαθμό της απαιτούμενης συγκέντρωσης εκ μέρους των θεατών.  Στην ζωντανή μουσική (Nico van Wersch) που κατά περιόδους τείνει να ομοιάζει σε white noise ειδικά όταν επικρατεί ο ήχος από τον μηχανισμό σκηνής, λειτουργεί ως αντίστιξη η φωτιστική συνθήκη (Gerrit Jurda), με τα τρία μεγάλα πάνελ, που μετατοπίζουν πρόσκαιρα το αισθητηριακό ενδιαφέρον του θεατή. 

Η σύγχρονη αισθητική απόδοση της τραγωδίας του Αισχύλου με τα λιτά μεν αλλά αμυδρά πανκ στοιχεία των κοστουμιών (Romy Springsguth) έχει διακριτικές αναφορές στην αρχαία ελληνική δραματουργία και τα σκηνικά της μέσα. Η εμφάνιση των νεκρών σωμάτων των Αγαμέμνωνα και Κασσάνδρας θα μπορούσε να φέρει στο νου το εκκύκλημα, καθώς φέρονται να κυλούν πάνω στην σκηνή πάνω/μέσα σε ένα μαύρο πανί που σέρνει η γυμνή βασίλισσα. Το γυμνό σώμα της Κλυταιμνύστρας, κατά την υποφαινόμενη, είναι μια υπόμνηση της αλήθειας, η βασίλισσα είναι γυμνή, δεν χρειάζεται προσχήματα και δεν έχει ανάγκη να επιχειρηματολογήσει, παρά μόνο να δηλώσει.

Η παράσταση του Ούλριχ Ράσε, έχει έντονα τα στοιχεία της σπουδής πάνω στο τελετουργικό δράμα, παρουσιάζει απόλυτη, σχεδόν εμμονική συνέπεια, στον ρυθμό και την κινησιολογία. Είναι μια ηχηρή πρόταση, που τείνει προς μια συγκεκριμένη μέθοδο. Όμως η μέθοδος λειτουργεί ως σημείο αναχώρησης όχι προορισμού κατά την υποφαινόμενη. Η άτεγκτος σκηνοθετική γραμμή επισκίασε κάθε πρόθεση του λόγου από την διαρκή υπογράμμιση των λεγομένων με την περιδίνηση των τεκτενόμενων. Προσωπικά, αν και θεωρώ προνόμιο που παρευρισκόμουν στο κοινό αυτής της παράστασης, αισθάνθηκα ότι δεν μου δόθηκε ο χώρος να βιώσω την πόλωση οίκου – πόλις, και την αντιπαράθεση εξουσίας που θέλει να κοινωνήσει το έργο «Αγαμέμνων» ακόμα και στην διασκευή του από τον  Jens. 

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:

Σκηνοθεσία - Σκηνικά Ulrich Rasche, Μετάφραση - Διασκευή Walter Jens (Πνευματικά δικαιώματα Theater-Verlag Desch GmbH), Μουσική σύνθεση - Μουσική διεύθυνση Nico van Wersch, Κοστούμια Romy Springsguth, Διεύθυνση Χορού Jürgen Lehmann, Φωτισμοί Gerrit Jurda, Δραματουργία Michael Billenkamp, Βοηθοί σκηνοθέτη David Moser, Nils Hampe, Βοηθός στη μουσική Jonathan Emilian Heck, Βοηθός σκηνογράφου Lisa Käppler, Βοηθός ενδυματολόγου Natascha Dick, Διεύθυνση σκηνής Emilia Holzer, Υποβολέας Anna Dormbach, Τεχνική διεύθυνση Andreas Grundhoff, Επιθεώρηση σκηνής Ralph Walter, Τεχνική διεύθυνση σκηνής Maximilian Gassner, Φροντιστές Daniel Michael Jaumann, Benjamin Bob Knabe, Tobias Leitenstern, Jakob Sebastian Lukacin, Florian Manfred Mikschl, Luisa Hendrike Struckmeyer, Τεχνικοί φωτισμού Goran Budimir, Thomas Keller, Susanne Koch, Ήχος Nikolaus Knabl, Alexander Zahel, Γκαρνταρόμπα Veronika Kiechle, Stephanie Poell, Jörg Upmann, Μακιγιάζ Lena Kostka, Isabella Krämer, Σκηνικά αντικείμενα Anna Wiesler, Οδηγός Frank Dyrbusch

Παίζουν Liliane Amuat (Κασσάνδρα, Χορός), Anna Bardavelidze (Κασσάνδρα, Χορός), Pia Händler (Κλυταιμνήστρα), Thomas Lettow (Αγαμέμνων, Χορός), Niklas Mitteregger (Αγγελιοφόρος, Χορός), Max Rothbart (Αγγελιοφόρος, Χορός), Lukas Rüppel (Αίγισθος), Noah Saavedra (Αγγελιοφόρος, Χορός), Myriam Schröder (Κασσάνδρα, Χορός), Moritz Treuenfels (Μενέλαος, Χορός)

Συμπαραγωγή Residenztheater - Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Με την υποστήριξη του Federal Foreign Office

H εκδήλωση εντάσσεται στο πλαίσιο του εορτασμού των 70 χρόνων του Goethe-Institut Athen.

Agamemnon, directed by Ulrich Rasche - Review

The Epidaurus orchestra is completely covered by a round black stage. In the middle of it is placed a long table with musical instruments – mainly percussion, metallophones and computers. The performance of Agamemnon begins, the stage starts its rotation, and it will not stop until the end of the performance. Chorus and Clytemnestra will ritually march with their whole bodies participating in the movement, opposed to the rotation; a reminder of the vicious cycle of “hybris” and punishment that haunts the Atreids.

"Agamemnon", based on the translation - adaptation by Walter Jens, however close to the original work of Aeschylus, is full of references from the broader field of the myth as conveyed to us by Homer, Stisichorus and possibly texts of other scholars Jens was based on. Combined with the direction of Ulrich Rasche, it brings the Chorus to the centre of the tragedy: during the performance, we constantly follow the Chorus and one actor (Clytemnestra played uniquely by Pia Händler); all the others: Menelaus, Cassandra, Agamemnon and Messengers are evoked from the Chorus, and shared within, like one body, but many lives and identical experiences in the eternal cycle of violence.

The address is always towards the “koilon”- the spectators-, the performance actively talks to the them, although it does not allow them space for a response. The pace of the performance, a constant swirl, increases the degree of concentration required on the part of the spectators. The lighting condition (Gerrit Jurda), with the three large panels, that temporarily shift the sensory interest of the viewer, works as a counterpoint to the live music (Nico van Wersch) which at times tends to resemble white noise especially when the sound from the stage mechanism prevails. 

The aesthetically modern performance of Aeschylus' tragedy with the discrete but somewhat punk elements as per the costumes (Romy Springsguth) has subtle references to ancient Greek drama and its scenic means. The presentation of Agamemnon and Cassandra at the finale, might allure the “ekyklemma”, as their dead bodies wrapped in a black cloth are dragged into stage by the naked queen. Clytemnystra's naked body, for me is a remembrance of the truth; the queen is naked, she needs no pretence and no need to argue, she makes a statement.

Ulrich Rasche’s staging of “Agamemnon”, strongly exhibits the study of ritualistic drama, and expresses an absolute, almost obsessive relation to rhythm and kinesiology. It consists of a solid and sound proposal as per the staging that is mostly based on a method. But I find that a method is a point of departure, not the destination. The concrete stage direction overshadowed the intention of the speech by constantly underlining, by be perpetual movement, what was being spoken. Personally, although I consider it a privilege to be present in the audience of this performance, I felt that I was not given the space to experience the “oikos-polis” (house-city) polarization, and the confrontation of power that the play "Agamemnon" wants to communicate even in Jens’s  adaptation.