Ένας υπάλληλος αγνοείται, του Rabih Mroué - Κριτική

Στο Λίβανο του 1996, μια γυναίκα απευθύνει έκκληση στις αρχές μέσω ανακοίνωσης στην εφημερίδα για  να βρεθεί ο σύζυγός της, ένας αξιότιμος υπάλληλος του Υπουργείου Οικονομικών. Οι εφημερίδες καλύπτουν την ιστορία του αγνοούμενου υπαλλήλου, καθώς και οικονομικά σκάνδαλα στο Υπουργείο Οικονομικών για τουλάχιστον 2 μήνες μέχρι τον ανασχηματισμό του υπουργικού συμβουλίου. Το έργο "Ένας υπάλληλος αγνοείται" είναι ένα χειροποίητο χρονικό τουλάχιστον μιας τραγικής εξαφάνισης, περισσότερων από δύο εν ψυχρώ δολοφονιών, της πολυεπίπεδης διαφθοράς στο πολιτικό θέατρο του Λιβάνου, της σύλληψης μιας συζύγου και οκτώ μελών της αστυνομικής ομάδας, καθώς και πολυάριθμων άρθρων που καλύπτουν ή/και αποκαλύπτουν την "πλήρη ιστορία".

Ο Rabih Mroué στήνει μια παράσταση που είναι και δεν είναι ταυτόχρονα. Στη σκηνή δεν υπάρχει παρά μια οθόνη που προβάλλει έναν ερμηνευτή. Αλλά ο ερμηνευτής κάθεται στην πραγματικότητα ανάμεσα στο κοινό. Εκατέρωθεν της οθόνης δύο ακόμη προβολές, αυτή ενός «βοηθού» που κρατά σημειώσεις με δημιουργικό τρόπο σε έναν πίνακα και μια προβολή των χεριών του ερμηνευτή που δείχνει τα σημειωματάρια που περιέχουν αποσπάσματα εφημερίδων. Αυτή η «κινηματογραφική αναφορά” δεν αναιρεί το γεγονός ότι οι ερμηνευτές είναι ζωντανοί, κάθονται και παίζουν δίπλα στους θεατές, αλλά οι θεατές κοιτάζουν την προβολή στην σκηνή. Το βρίσκω αποτελεσματικό, ενδιαφέρον και αιχμηρό, καθώς μεταφέρει το μήνυμα ότι είμαστε τόσο επικεντρωμένοι στις «ειδήσεις» που αποτυγχάνουμε να “διαβάσουμε” την ιστορία.

Ο Rabih Mroué έγραψε το έργο, σκηνοθετεί και παίζει μαζί με τον Ghassan Halawani. Πρόκειται για μια στατική παράσταση, καθώς είναι, σχεδόν καθ' όλη τη διάρκεια της παράστασης, καθισμένος μπροστά στην κάμερα. Ωστόσο υπάρχει το κοντινό πλάνο στο πρόσωπό του, και αυτό στα χέρια του που τρέχουν ή/και χαρτογραφούν τα κλιπ κολλημένα στις σελίδες των τετραδίων. Ο Ghassan Halawani, δεν μιλάει ποτέ, δεν τον βλέπουμε, αλλά βλέπουμε τα χέρια του να κρατούν τον μαρκαδόρο και τον πίνακα, τη δημιουργική αναπαράσταση της ιστορίας του αγνοούμενου υπαλλήλου. Αυτό το οπτικοακουστικό μωσαϊκό επί σκηνής παραπέμπει σε μια εγκατάσταση και δίνει μια προοπτική που συνδυάζει δραματικά και εικαστικά χαρακτηριστικά. Η ιστορία είναι ένα χρονικό που ακολουθεί τα γεγονότα όπως απεικονίζονται στις εφημερίδες. Θα έλεγε κανείς ότι είναι ένα θεατρικό ντοκιμαντέρ, μια ερευνητική θεατρική παράσταση, πολλές πληροφορίες, ανοιχτά ερωτήματα και σαρκαστικές αποχρώσεις που σχολιάζουν με σκοτεινό χιουμοριστικό τρόπο την κατάσταση.

Η ομιλούμενη γλώσσα είναι η αγγλική, αλλά το υλικό που προβάλλεται είναι στα αραβικά. Ο Rabih Mroué κάνει τη μετάφραση μέρος της παράστασης και σε μια περίπτωση δηλώνει ότι ο ήχος ενός συγκεκριμένου αποσπάσματος είναι τόσο όμορφος στα αραβικά που δεν θα μεταφράσει. Στην πραγματικότητα, ακούγεται όμορφο και ελπίζω ότι το περιεχόμενο είναι εξίσου όμορφο, καθώς δεν μιλάω αραβικά και κανείς στο κοινό δεν αναγνώρισε το αντίθετο. Αυτό το μικρό σχόλιο είναι για  να θίξω το ζήτημα της επικοινωνίας και της πληροφόρησης, δύο συμπληρωματικές έννοιες που είναι εμφανείς στο παρασκήνιο. Ο Rabih Mroué έχει συγκεντρώσει δεδομένα -γεγονότα -δηλαδή τα αποσπάσματα εφημερίδων-, και στη συνέχεια τα βάζει σε ένα πλαίσιο, και μοιράζεται τις πληροφορίες μέσω του έργου του, τελικά με την παράστασή του επικοινωνεί με το κοινό, μοιράζεται το κείμενό του, τις απόψεις του, την αισθητική του. Η επικοινωνία είναι ένα διαδραστικό εργαλείο, ο πομπός και ο παραλήπτης μπορεί να καταλαβαίνουν ή να μην καταλαβαίνουν ο ένας τον άλλον παρόλο που το μήνυμα μεταφέρεται, αλλά δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν λαμβάνεται.

Απόλαυσα απόλυτα αυτό το έργο και την παράσταση και σχεδόν ξέχασα ότι αυτή είναι μια ιστορία για ένα αληθινό πρόσωπο που εξαφανίστηκε, έναν αγνοούμενο υπάλληλο, μολονότι αυτό ήταν το επίκεντρο της έμπνευσης: ένα πραγματικό πρόσωπο που εξαφανίστηκε. Η παράσταση του Rabih Mroué, ξεκινά και τελειώνει με μια φράση: “ανάμεσα στην αλήθεια και ένα ψέμα, δεν υπάρχει παρά μια τρίχα”, οι αγνοούμενοι, ζουν στο “ανάμεσο” της αλήθειας και του ψέματος, και φτάνει ένα σώμα, ή τα θραύσματα του για να επιβεβαιώσουν το ένα απ’ τ’ άλλο. 

Κείμενο – Σκηνοθεσία: Rabih Mroué, Ερμηνεύουν: Rabih Mroué, Ghassan Halawani, Σκηνική επιμέλεια: Samar Maakaron, Τεχνικός διευθυντής: Sarmad Louis, Βοηθοί: Talal Chatila, Ghassan Halawani, Βίντεο – Συνέντευξη: Mohamed Soueid, Pamela Ghoneimeh, Αγγλική μετάφραση: Ziad Nawfal, Φωτογραφία: Houssam Mchaiemch, Παραγωγή: Christine Tohme - Ashkal Alwan (Νοέμβριος 2003)

Ελληνικοί υπέρτιτλοι Λητώ Τσεκούρα

Looking for a Missing Employee, Rabih Mroué - Review

Lebanon, 1996, a woman appeals to the authorities through an announcement in the newspaper  to help find her husband, an honorable employee of the Ministry of Finance. The newspapers cover the story of the missing employee, as well as financial scandals at the Ministry of Finance for at least 2 months until the cabinet reshuffle. “Looking for a Missing Employee” is a handmade chronicle of at least one tragic disappearance, more than two cold blooded assassinations, multi-layered corruption in the political theatre of Lebanon, the arrest of one wife, eight police task force members, and endless counts of articles covering and/or uncovering the “full story”. 

Rabih Mroué puts together a show that is and isn’t at the same time; on stage there is but a screen projecting a performer; but the performer is actually sat among the audience. On either side of the screen two more projections, that of an “assistant” that keeps minutes in a creative way  on a whiteboard and a projection of the hands of the performer showing notebooks containing newspaper’s clips. This “cinematic aspect” does not undo the fact that the performers are live, sitting and performing next to spectators, but the spectators look at the “reporting stage”. I find this effective,  intriguing, and sharp as it conveys the message that we are so focused on the “news” that we fail to read the story. 

Rabih Mroué wrote the play, directs and performs together with Ghassan Halawani. It is a static performance, as he is, almost for the entire performance, sat in front of the camera, however there is the close-up to his face, and that on  his hands that are running and/or mapping the clips glued on the pages of the notebooks. Ghassan Halawani, never speaks, we don't see him, but we see his hands holding the marker and the whiteboard, the creative writing and sketching of the story of the missing employee. This audio-visual mosaic on stage alludes to an installation, and gives a perspective that amalgamates dramatic and visual arts features. The story is a chronicle that follows the facts as depicted in the newspapers; one might say it is a theatre documentary, an investigative theatre show, plenty of information, open questions and sarcastic  nuances  that comment, in a dark humorous way, the situation. 

The spoken language is English, but the material projected is in Arabic; Rabih Mroué makes the translation a part of the performance, and in an instance he states that the sound of a specific passage is so beautiful in Arabic that he won’t translate. In fact, it does sound beautiful, and I sure hope the content is equally beautiful, as I do not speak Arabic, and noone in the audience acknowledged the opposite. This small comment is to raise the issue of communication and information, two complementary notions that are evident in the background. Rabih Mroué has accumulated data - facts - that is the newspaper clips -, and then puts them in context, and shares the information via his play, ultimately with his  performance he is communicating with the audience, he is sharing his text, his views, his aesthetics. Communication is an interactive tool, the transmitter and the recipient may, or may not, understand each other; although the message is conveyed, is it really received?

I have absolutely enjoyed this play, and the performance, and almost forgot this is a story for a true person that disappeared, a missing employee, although this was the epicenter of the inspiration:  an actual person who disappeared. The show starts and ends with the same quote: "between the truth and a lie, there is but a hair"; the missing people exist in between the truth and the lie, and all one needs is a body, or just parts of it, to confirm one from the other. 

Written and directed by Rabih Mroué,Cast Rabih Mroué, Ghassan Halawani, Set design Samar Maakaron, Technical Manager Sarmad Louis, Assistants Talal Chatila, Ghassan Halawani, Video – interview Mohamed Soueid, Pamela Ghoneimeh, English translation Ziad Nawfal, Photography Houssam Mchaiemch, Production Christine Tohme, Ashkal Alwan (Nov. 2023)