Ενενήντα - Κριτική

Ένας άντρας στα ενενήντα: χήρος, πατέρας, φίλος, συγκάτοικος, εραστής, με μια ακόρεστη επιθυμία να βρίσκεται στο παρόν. Ενας άντρας στα σαράντα: εργένης, άνεργος, ορφανός από μητέρα, θυμωμένος, με μια ασίγαστη ευθύνη να κάνει το σωστο. Οι δύο τους έρχονται σε αναπόφευκτη σύγκρουση. Ο περίγυρος: φίλοι, σύντροφοι, φροντιστές, μάρτυρες των ζωών των άλλων (περισσότερο ίσως από την δική τους ζωή), βρίσκονται στο ζωντανό κάδρο που ζωγραφίζει ανάγλυφα την σχέση ενός πατέρα κι ενός γιου. 

Μέλος της ομάδας των C for Circus, η Βαλέρια Δημητριάδου, που βραβεύτηκε από την Ελληνική Ένωση Κριτικών Θεάτρου και Παραστατικών Τεχνών για το έργο της “Και εφύτευσεν ο Θεός Παράδεισον”, δίνει ένα νέο κείμενο, που αμβλύνει την σκληρότητα των γηροκομείων, φέρνει στο προσκήνιο την ανθρωπιά των εργαζομένων σε αυτά τα ιδρύματα, αναδεικνύει την δυνατότητα συνύπαρξης και συγκατοίκησης διαφορετικών γενεών, με μοναδικό άξονα την ιδιοσυγκρασία ενός ανθρώπου ενενήντα ετών. Στο έργο της “Ενενήντα”, η σύγκρουση πατέρα - γιου, παίρνει μια άλλη διάσταση, και θέτει το ερώτημα τι σημαίνει να είσαι γονιός: Γίνεσαι; Επιλέγεται; Είναι βιολογική συνέπεια της αναπαραγωγής; Αλλάζει ο άνθρωπος άμα γίνει γονιός; Τι περιμένει κανείς από τον γονιό του; Πρέπει να περιμένει; Σε μια ιστορία όπου η γυναίκα είναι παρών - απών, το προφίλ της οποίας συμπληρώνεται σαν παζλ από τους δύο πρωταγωνιστές, η θέση του πατέρα, στο σπίτι, στην κοινωνία, στην ζωή ενός απογόνου εξετάζεται από διαφορετικές οπτικές γωνίες. 

Η Βαλέρια Δημητριάδου, σκηνοθετεί το έργο της, διατηρώντας μιαν απόσταση, κάνοντας χρήση του αφηγηματικού στοιχείου εμβόλιμα, στην δράση και τους διαλόγους. Ποτέ δεν μαθαίνουμε τα ονόματα των χαρακτήρων: το κορίτσι, ο γέρος, ο γιος, η υπάλληλος, η γυναίκα, κ.α. Ενώ πρόκειται για μια πολύ ιδιωτική ιστορία, η δραματουργική της διαχείριση επιχειρεί να την κάνει δημόσια. Τα σκηνικά της Τίνα Τζόκα, είναι υπαινικτικά μιας χωροταξίας, είτε πρόκειται για το πάρκο είτε για το εσωτερικό ενός διαμερίσματος, με όγκους που εκτείνονται από το ταβάνι, δημιουργώντας μια αίσθηση μικρόκοσμου. Οι φωτισμοί του Τάσου Παλαιορούτα ντύνουν με το φως και το σκοτάδι τις σκηνές της ιστορίας του γέρου, δίνοντας με χαρακτηριστικό τρόπο εκείνες που αφορούν στο μεταφυσικό στοιχείο. 

Οι ηθοποιοί όλοι μαζί και ο καθένας μόνος του διηγούνται την ιστορία του γέρου όπως συμμετέχουν σε αυτή από τον ρόλο που υποδύονται. Φυσικά ο Δημήτρης Παπαγιάννης είναι ένας πάρα πολύ πειστικός και χαρισματικός γέρος, και οι σκηνές που μοιράζεται με την Μαρία Κατσανδρή, πολύ τρυφερές και όμορφες. Ο Κωνσταντίνος Ασπιώτης έχει μια πολύ καλή χημεία με τον θεατρικό του πατέρα, και είναι δραματικά εξαιρετική η σκηνή της οργής. Ο μονόλογος - ποίημα για την εξίσωση της πεταλούδας είναι τραγικωμικός και το κείμενο σ’ αυτό το σημείο εμπνευσμένο. Η παρουσία και ερμηνεία της Έλη Δρίβα διακρίνεται από μια ήπια ειρωνεία που καλύπτει με τρόπο εύσχημο και ουσιαστικό την φροντίδα και το νοιάξιμο που αισθάνεται το κορίτσι για τον γέρο. Η Μαριάμ Ρουχάτζε και η Αντριάνα Ανδρέοβιτς καθώς και ο ο Μιχάλης Πανάδης στηρίζουν ταλαντούχα τους ρόλους τους και δράση του έργου. 

Συνολικά η παράσταση έχει έναν εξαιρετικό ρυθμό, φυσικά η ζωντανή μουσική που ερμηνεύεται από τους ηθοποιούς συνδράμει δυναμικά. Τα ζητήματα που αναδεικνύει αναφορικά με τα στερεότυπα της ηλικίας ή της σχέσης φροντιστή / κηδεμόνα είναι πολύ ενδιαφέροντα, και νομίζω καίρια ως προς την τρομακτική απόσταση μεταξύ των γενεών στην αρχή του 20ου και της μεταπολίτευσης στην Ελλάδα. Οι ιστορικές συγκυρίες και  προσδοκίες, αλλά και η ενημέρωση και πληροφόρηση ανάμεσα σε έναν ενενηντάρη κι ένα σαραντάρη δημιουργούν ένα εξαιρετικό πεδίο δημιουργικής αντιπαράθεσης. Το νέο έργο της Βαλέρια Δημητριάδου “Ενενήντα” είναι μια ψυχαγωγική και συγκινητική παράσταση. 

Κείμενο - Σκηνοθεσία Βαλέρια Δημητριάδου, Σκηνικά Τίνα Τζόκα, Κοστούμια Δήμος Κλιμενώφ, Σχεδιασμός φωτισμού Τάσος Παλαιορούτας, Κίνηση Κατερίνα Φωτιάδη, Μουσική Βαλέρια Δημητριάδο, Βοηθός σκηνοθέτιδας Αθηνά Σακαλή, Σχεδιασμός ήχου Φοίβος Παπαγιάννης

Οργάνωση – Εκτέλεση παραγωγής Χρύσα Κοτταράκου, Βασιλεία Τάσκου

Παίζουν (με αλφαβητική σειρά) Βαγγέλης Αμπατζής συγκάτοικος εξίσωση πεταλούδα, Αντριάνα Ανδρεόβιτς υπάλληλος, Κωνσταντίνος Ασπιώτης γιος, Έλη Δρίβα κορίτσι, Μαρία Κατσανδρή γυναίκα, Μιχάλης Πανάδης συγκάτοικος, Δημήτρης Παπαγιάννης γέρος, Μαριάμ Ρουχάτζε

Ninety, by Valeria Dimitriadou - Review

A man in his nineties: widower, father, friend, roommate, lover, with an insatiable desire to be in the present. A man in his forties: single, unemployed, orphaned by mother, angry, with an unappeasable responsibility to do the right thing. Conflict is inevitable. Surrounded both by  friends, partners, caregivers, people who are witnesses of other people’s lives (perhaps more than their own); they illustrate the frame of the relationship between a father and a son.

Valeria Dimitriadou, is member of the C for Circus group. She was recently awarded by the Hellenic Association of Theatre and Performing Arts Critics for her play "And God planted Paradise". Her new play “Ninety” is a play that mitigates the cruelty of nursing homes, highlights the humanity of the employees in these institutions, sheds light into the possibility of coexistence and cohabitation of different generations; all pinned to the temperament of a ninety-year-old man. In “Ninety”, the father-son conflict moves to another dimension, and raises questions regarding parenting; what does being a parent mean? Do you turn into a parent? Do you choose to become? Is it a biological consequence of reproduction? Do people change when they become parents? What one may expect from their parents? Should they expect something? In a story where the woman is present - absent, whose profile is completed like a puzzle by the two protagonists, we view from different angles the role of the father, at home, in society, in the life of a descendant.

Valeria Dimitriadou directs her work, maintaining a distance, using the narrative element inline, both in the action and dialogues. We never learn the names of the characters: the girl, the old man, the son, the employee, the woman, etc. While this is a very private story, its dramaturgical management attempts to make it public. Tina Tzoka's sets are allusive to a spatial plan, whether it is the park or the interior of an apartment, with volumes extending from the ceiling, and they create a sense of microcosm. The lighting design of Tassos Palaioroutas smoothly dresses the old man’s story, while  giving in a characteristic way the metaphysical element. 

The actors, both collectively and individually, witness  the story of the old man and act it out via their participation in the staging of the story. Of course Dimitris Papagiannis is a very convincing and charismatic old man, and the scenes he shares with Maria Katsandri are very tender and beautiful. Konstantinos Aspiotis has a very good chemistry with his theatrical father, and the scene of rage is dramatically excellent. The monologue - poem about the equation of the butterfly is tragicomic and the text at this point inspiring. The presence and interpretation of Elie Driva is distinguished by a mild irony that covers in a polite and meaningful way the interest and care that the girl feels for the old man. Mariam Rukhadze and Adriana Andreovits as well as Mihalis Panadis talentedly support their roles and action in the play.

Overall the performance has an excellent rhythm; naturally the live music performed by the actors contributes dynamically. Highlighted issues regarding the stereotypes of age or the caregiver/guardian relationship are very interesting, and I think crucial in terms of the frightening distance between generations coming from the beginning and end of the 20th century  in Greece. The historical circumstances and expectations, as well as the information and knowledge of a ninety and forty year old create an excellent field of creative confrontation. Valeria Dimitriadou's new play "Ninety" is an entertaining and moving performance.

Written and directed by Valeria Dimitriadou,Set design Tina Tzoka, Costumes Dimos Klimenof, Lighting design Tassos Paleoroutas, Movement Katerina Fotiadi, Music Valeria Dimitriadou, Assistant to the Director Athina Sakali, Sound design Fivos Papagiannis, Management – Executive Production Chrysa Kottarakou, Vasileia Taskou

Cast (in alphabetical order) Vaggelis Ambatzis, Andriana Andreovits, Konstantinos Aspiotis, Elie Driva, Maria Katsandri, Mihalis Panadis, Dimitris Papagiannis, Mariam Rukhadze