Η Χώρα που ποτέ δεν πεθαίνεις - Κριτική

Η Ορνέλα είναι ένα κορίτσι που γεννιέται στην Αλβανία του Ενβέρ Χότζα, μεγαλώνει με την μητέρα της, αφού ο πατέρας της είναι σε «στρατόπεδο αναμόρφωσης», η καλύτερη της φίλη πηγαίνει και αυτή μαζί με την μαμά της σε ένα τέτοιο στρατόπεδο. Πολλές κοπέλες που οι γονείς τους πήγαν σε τέτοια στρατόπεδα δεν μπορούν να σπουδάσουν, κατατάγονται και παίρνουν τα βουνά, να φυλάνε την χώρα από τον εχθρό που τους απειλεί. Άλλες βρίσκονται στον πάτο μιας λίμνης για να ξεπλύνουν την ντροπή μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης, άλλες χαροπαλεύουν στην ανάρρωση μιας παράνομης έκτρωσης. Οι γυναίκες στην «Χώρα που ποτέ δεν πεθαίνεις» είτε όμορφες είτε άσχημες, είτε έξυπνες είτε μορφωμένες στέκουν στην σκιά των αντρών. 

Το βραβευμένο και πολυμεταφρασμένο μυθιστόρημα της Ornela Vorpsi, «Η Χώρα που ποτέ δεν πεθαίνεις», ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα, αποτελεί ένα μανιφέστο ενάντια στην πατριαρχική δομή της Αλβανίας και στην καταπίεση του ερωτισμού και της ελευθερίας του λαού της από την περίοδο του ‘70 εώς τη διάλυση των χωρών του πρώην Ανατολικού Μπλοκ. Όπως και η Μαρζάν Σατραπί στο «Περσέπολις», η Vorpsi δημιουργεί ένα καθαρά γυναικείο σύμπαν που αμύνεται, ονειρεύεται, συνθλίβεται και, στο τέλος, επιβιώνει σε έναν ανδροκρατούμενο κόσμο. Ένα Βαλκάνιο αφήγημα για την ταπείνωση αλλά και την αντίσταση της γυναίκας ενάντια στα πατριαρχικά καθεστώτα. Ένα χρονικό ταξίδι σε μια χώρα που ποτέ δεν πεθαίνεις, παρά μαθαίνεις να ζεις - σχεδόν χωρίς να ανασαίνεις, να κρύβεσαι, να συναινείς ακούσια, να μοιράζεσαι το λιγοστό σου φαγητό, να σκύβεις το κεφάλι περιμένοντας τις«καλύτερες μέρες» και, αν είσαι τυχερός, να μπεις σε ένα αεροπλάνο… Να αποχαιρετήσεις τη χώρα σου για πάντα, και να γράψεις - χρόνια μετά - ένα μυθιστόρημα για το τι έζησες...

Ο Ένκε Φεζολλάρι διασκευάζει και σκηνοθετεί το έργο της Vorpsi, έχοντας παραστάτες τρεις ηθοποιούς οι οποίες δοκιμάζονται με εξαιρετική επιτυχία σε όλους τους ρόλους της δραματοποιημένης αφήγησης του έργου. Ισορροπώντας τέλεια ανάμεσα στην αλβανική και την ελληνική γλώσσα, η Vefi Redhi αιχμαλωτίζει την προσοχή του θεατή αριστοτεχνικά, με το εξαιρετικό της υποκριτικό ταλέντο, είτε ως μητέρα είτε ως πατέρας είτε ως δασκάλα της Ορνέλα. Με μια ενέργεια που παρασύρει την σκηνική δράση, επιβάλλεται στο συναισθηματικό φορτίο που βαραίνει αυτή την βιογραφική δραματουργία. H Αθηνά Καραγιώτη μετέχει αρμονικά στις άλλοτε κωμικές κι άλλοτε τραγικές σκηνές της ιστορίας τους. Η Αμαλία Αρσένη, περνάει τα στάδια της ενηλικίωσης της Ορνέλα με τρυφερή πίστη στον χαρακτήρα του ρόλου της και παραμένει η σταθερά αυτού του δραματοποιημένου μονολόγου, θυμίζοντας αρκετά το σκηνοθετικό στίγμα παλαιότερης παράστασης του Φεζολλάρι, με αντίστοιχο δραματικό καμβά και έμπνευση από το βιβλίο της Δήμητρα Πέτρουλα «Που είναι η μάνα σου μωρή;».

Η μουσική (Κώστας Λειβαδάς), ενέχει εξέχοντα ρόλο σε αυτή την παράσταση και κυριολεκτικά δυναμιτίζει την συναισθηματική φόρτιση που διατρέχει το σύνολο της. Η δραματοποιημένη αφήγηση, μαζί με την μουσική, αλλά και το λιτό όμως υπαινικτικό της εποχής σκηνικό χώρο (Γιώργος Λυντζέρης) υπό τους φωτισμούς της Σεμίνα Παπαλεξανδροπούλου, φέρνει στο προσκήνιο την ιστορία ενός ανθρώπου, και μέσα από τον άνθρωπο την ιστορία μιας χώρας, την ιστορία των Βαλκανίων, την ιστορία των γυναικών στα Βαλκάνια, με ευθύτητα, ειλικρίνεια, εκθέτοντας το τραύμα της μνήμης στον προβολέα της κριτικής ματιάς των θεατών. Αν και έχει παρέλθει χρόνος πολύς από την πτώση του Χότζα, το συναισθηματικό φορτίο είναι επώδυνο και εμποτίζει την παράσταση απ’ την αρχή έως το τέλος. 

Info Παράστασης