Omara Portuondo - Last Kiss - Review

Οταν ξέρεις ήδη ότι ένας καλλιτέχνης παγκόσμιου βεληνεκούς και αναγνώρισης, έχει συμπεριλάβει την μικρή και προβληματική πατρίδα σου στην τελευταία του παγκόσμια περιοδεία νιώθεις, αν μη τι άλλο, μια τιμή και μια υπερηφάνεια. Αυτή ήταν η αίσθηση που είχαμε όσοι κατευθυνόμασταν χθες στην Τεχνόπολη για να παρακολουθήσουμε την παράσταση που θα έδινε η σπουδαία Omara Portuondo στο πλαίσιο της “Last Kiss Tour”, που ο τίτλος μπορεί να σε προϊδεάζει για το τέλος, αλλά αφήνει μέσα σου κάποια ερωτηματικά για το φιλί.

Τελικά, πολύ κακώς τα αφήνει. Το κουαρτέτο που συνόδευε την μεγάλη Κουβανή τραγουδίστρια, ήξερε ακριβώς πως να εντάξει το κοινό στη μυσταγωγία και όταν η 89χρονη ντίβα προχώρησε με τη βοήθεια του εξαιρετικού πιανίστα – κημπορντίστα Roberto Fonseca στο μπροστινό μέρος της σκηνής, όλα έδειχναν να παίρνουν τον δρόμο τους. Τον πολύ όμορφο δρόμο τους. Η Omara έκατσε σε μια πολυθρόνα στη μέση της σκηνής και σκέπασε τον ουρανό του Κεραμεικού με την παρουσία της. Διότι, είναι πραγματικά σπάνιο να κυριαρχεί και να καταλαμβάνει εντελώς τον χώρο ένας άνθρωπος που στην ουσία δεν κινείται. Αλλά το καταφέρνουν αυτό οι άνθρωποι που έχουν το χάρισμα. Και η Omara το έχει. Και όχι μόνο αυτό.

“Αυτό που καθορίζει τους Κουβανούς είναι το χαμόγελο”, είχε πει κάποτε η ίδια στο περιοδικό Rolling Stone. Και αυτό το μόνιμο χαμόγελο, που μετατρεπόταν κάποιες στιγμές σε πηγαίο γέλιο ήταν ο αποφασιστικός παράγοντας που έκανε τον καθένα που ήταν εκεί, να νιώσει άνετα και χαλαρά σε κάθε σημείο της βραδιάς. Και αυτό το ίδιο γέλιο ήταν εκείνο που έδωσε την οριστική απάντηση σε εκείνα τα, εντελώς ανυπόστατα τελικά, ερωτηματικά περί φιλιού. Ενιωθες τελικά την αύρα, την αίσθησή του, την ύπαρξή του, πράγμα που είναι πολύ σημαντικό.

Είναι σημαντικό γιατί η μουσική είναι και αυτό. Δεν είναι μόνο νότες, συγχορδίες άψογα παιγμένες και ερμηνευτικά αψεγάδιαστες. Αλλά η έκπληξη παραμόνευε και εκεί. Μία μπάντα ιδιαίτερα αξιόλογων μουσικών, ο περκασιονίστας Andres Coayo, ο ντράμερ Ruly Herrera, ο μπασίστας Yandy Martinez και η αγαπημένη της εγγονή Rossio που έκανε δεύτερα φωνητικά, καθοδηγούμενοι από τον κάτοχο βραβείου Grammy, Roberto Fonseca, που διεύθυνε τα πάντα με κέφι, έδωσε ρεσιτάλ. 

Η φωνή της Omara ήταν απόλυτα ισορροπημένη, όπως πάντα. Η ικανότητά της να την κατευθύνει σε ένα μεγάλο εύρος συναισθημάτων, ακόμα και μέσα στην ίδια νότα, είναι αυτό που την έχει κατατάξει στην κορυφή. Ετσι μπορούσες να νιώσεις την χαρά, την λαχτάρα και τον θρήνο σχεδόν ταυτόχρονα, στον ίδιο στίχο. Η εκτέλεση του “Veinte Años” ήταν μια εμβληματική στιγμή, ένα σημείο παραγωγής αισθήσεων.

Αλλά και τα υπόλοιπα μεγάλα τραγούδια ήταν εκεί: Το “Adios Felicidad” που ξεκίνησε την βραδιά, το υπέροχο “Dos Gardenias”, η ελεγεία “La Sitiera”, το “La Ultima Noche”, ο ξεσηκωτικός πατριωτικός ύμνος “Soy Cubana” ήταν όλα εκεί. Η έμπνευση να ενταχθεί το πασίγνωστο τραγούδι διαμαρτυρίας “Guantanamera” μέσα στο coda του “La Sitiera” ήταν πολύ λειτουργική, όπως τέτοια ήταν και η ορχηστρική funk - jazz διασκευή στο πασίγνωστο “Quizás Quizás Quizás” που ακούσαμε με ευχαρίστηση όταν η Omara Portuondo έκανε ένα μικρό διάλειμμα. Το τέλος είχε όλο τον κόσμο να τραγουδά το ανεπανάληπτο “Besame Mucho”, κάτω από την μπαγκέτα της Omara και η μαγεία της στιγμής έκανε ακόμα και τον πιο κακόφωνο να αισθάνεται – και ίσως για λίγο να γίνεται – εκείνος το πρόσωπο της βραδιάς.

Και τελικά ίσως αυτό να ήθελε η κυρία Portuondo. Να μας υπενθυμίσει εκείνα τα μικρά πράγματα, που έχουν στην ουσία πολύ μεγαλύτερη σημασία από αυτά που είναι καρφιτσωμένα στο μυαλό μας ως κυρίαρχα. Γι’ αυτό όταν φύγαμε από την Τεχνόπολη βλέπαμε παντού χαμόγελα και λαμπερά βλέμματα. Είχαμε πλέον τη βεβαιότητα ότι αυτό το «Τελευταίο Φιλί» ήταν για τον κάθε έναν και μία από εμάς. Ξεχωριστά.

(Ευχαριστούμε την αγαπητή φίλη Σοφία Σίμου για την βοήθειά της στη μετάφραση από τα ισπανικά).

Cuando ya sabes que una artista de mayor alcance mundial y reconocimiento internacional ha incluido tu pequeño y problemático país en su última gira mundial, pues entonces, sientes honor y orgullo, por decir lo menos. Esta ha sido la sensación que teníamos todos los que estuvimos acudiendo ayer a la Tecnópolis para asistir a la actuación de la grandísima Omara Portuondo dentro del marco de su “Last Kiss Tour”. Un título que aunque predisponga al final, a la vez hace que surjan unas preguntas alrededor del dicho beso.

No obstante, muy pronto nos dimos cuenta de que no debería haber surgido ninguna pregunta al respecto. El cuarteto que acompañaba a la gran cantante cubana sabía exactamente como introducir el público en la iniciación musical. Y cuando la Diva de 89 años salió al proscenio apoyándose en el brazo del excelente pianista - tecladista Roberto Fonseca, todo parecía seguir su curso. Un curso lindísimo. Omara se sentó en una silla en la mitad del escenario, cubriendo con su presencia el cielo sobre el Keramikós. Es realmente raro que una persona ocupe tan plenamente el escenario aunque sin moverse. Es algo que lo consiguen los que tienen el carisma. Y Omara lo tiene. Y no solo esto.

“Lo que define la identidad cubana es la sonrisa”, ha dicho una vez la propia Omara durante una entrevista en “Rolling Stone”. Y esa sonrisa que se convertía a veces en una risa natural y espontánea fue el factor decisivo para que los espectadores se sintieran muy a gusto en cada momento del espectáculo. Y fue esa misma sonrisa que dio la respuesta definitiva en las preguntas totalmente insustanciales alrededor del último beso. De hecho, pudiste sentir su aura, su sensación, su existencia, algo que es muy importante.

Eso sí que es importante porque la música es también esto. No se trata solo de notas, de acordes impecable tocados y perfectamente interpretados. De todos modos, la sorpresa estaba también aquí. Una banda de músicos extraordinarios - el percusionista Andres Coayo, el baterista Ruly Herrera, el basista Yandy Martinez y su favorita nieta Rossio que hizo coros, bajo la batuta del galardonado con el Premio Grammy, Roberto Fonseca, que ha dirigido todo con ánimo -    nos dejó pasmados.

La voz de Omara fue absolutamente balanceada, como siempre. Su habilidad de dirigirla hacia un gran rango de sentimientos, incluso dentro de la propia nota, es lo que la ha clasificado en la cima. Así pues, pudiste sentir la alegría, el ansia y el llanto casi a la vez, en la misma letra. La actuación de “Veinte años” fue un momento emblemático que produjo una mezcla de sensaciones.

Pero también los otros temazos estaban aquí: “Adiós Felicidad” ha empezado el concierto, el maravilloso «Dos Gardenias», la elegía “La Sitiera”, “La última noche”, el inspirador himno patriótico “Soy Cubana”, todos estaban aquí. La idea de incluir la famosísima “Guantanamera” en la coda de “La Sitiera” fue tan funcional como la versión funk jazz del también famosísimo “Quizás Quizás Quizás” que escuchamos con alegría cuando Omara hizo un pequeño descanso. Al final, toda la gente acabó cantando el insuperable “Bésame mucho”, bajo la batuta de Omara y la magia del momento contribuyó a que incluso el más cacofónico espectador se sintiera – y a lo mejor se hiciera- el invitado del honor en el concierto.

Y probablemente este fue lo que deseaba la señora Portuondo; de señalar a nosotros las cosas pequeñas, las que tienen más importancia que aquellas que están clavadas en nuestra mente como si fueran las primordiales. Es por eso que cuando nos íbamos de la Tecnópolis vimos por todas partes sonrisas y miradas luminosas. Ya estábamos seguros que este último beso se fue dirigido a cada uno y a cada una de nosotros, personalmente.