Point Of View

Ödipus – κριτική

Νάγια Παπαπάνου

Ο μύθος του Οιδίποδα, όπως αυτός μας μεταφέρεται από τον Σοφοκλή στην τραγωδία «Οιδίπους Τύρρανος», γίνεται η βάση / αφορμή για το πρωτοτυπο έργο της Maja Zade «Ödipus». Τα πρόσωπα αλλάζουν όνομα, το βάρος των επιλογών μετακυλείται από τον Οιδίποδα στην Ιοκάστη, η οποία δεν είναι πλέον έρμαιο της μοίρας της, αλλά ο ιστός των γεγονότων που θα οδηγήσουν στην τραγική αναγνώριση παραμένει ίδιος χωρίς την παρουσία ενός μάντη που θα διατράνωνε την δύναμη της μοίρας και του θεϊκού στοιχείου επί της ζωής των ανθρώπων. 

Στο Αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, το λιτό σκηνικό (Jan Pappelbaum) με την οθόνη που προβάλλει την Σφίγγα, επιβάλλει μια αισθητική που παραπέμπει σε κινηματογραφικό πλάτο. Η χρήση βίντεο λειτουργεί αρμονικά στην διάρκεια του έργου και πραγματικά είναι ευχάριστο να βλέπουμε σήμερα πως επιβιώνει και εξελίσσεται η πρωτοπορεία του Max Reinhardt στο θέατρο. Ο Ρόμπερτ (Christian Tschirner) καταφτάνει με το αυτοκίνητο του και εισέρχεται στην μοντέρνα κουζίνα όπου η έγκυος Κριστίνα (Caroline Peters) ετοιμάζει σμούθι. Η συζήτηση μας ενημερώνει για τα γεγονότα που προηγήθηκαν ενώ ταυτόχρονα συστήνει τα πρόσωπα του έργου. Η δράση εξελίσσεται και κορυφώνεται μέσα από τρεις σκηνές, με τελευταία αυτήν της αναγνώρισης Κριστίνα και Μίχαελ (Renato Schuch), ως μητέρας – παιδιού και την σπαρακτική δήλωση του Μίχαελ πως το παιδί του που έχει στην κοιλιά της είναι η αδελφή του. Ακολουθεί η έξοδος του Μίχαελ, και η σιωπή ως την επανεμφάνιση του στην σκεπή του οικήματος στον ρόλο του αυτόχειρα και την είσοδο αστυνομικού οχήματος που κλείνει την «αυλαία» αυτής της παράστασης.

Ο Thomas Ostermeier, μετά από πρόσκληση της καλλιτεχνικής διευθύντριας του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, σκηνοθετεί το πρωτότυπο κείμενο της Γερμανίδας δραματουργού Maja Zade, με αρκετό χιούμορ. Η σκηνοθεσία του αναδεικνύει το κείμενο της Zade, ακόμα κι όταν αυτό υποπίπτει σε δραματουργικά αδιέξοδα. Στην διάρκεια της παράστασης θίγονται ζητήματα όπως η περιβαλλοντική κρίση, η ατομική ευθύνη, η εταιρική ευθύνη, η θέση της γυναίκας, η κακοποίηση, το δικαίωμα της γυναίκας να αποφασίζει για το σώμα της, και το ζήτημα του ναζισμού. Όλα αυτά όμως δεν αποσπούν τον Ostermeier από το να σκηνοθετήσει ένα οικογενειακό δράμα, και να φωτίσει με σαφήνεια και συμπόνοια έναν – έναν τους χαρακτήρες του έργου επιδεικνύοντας πως «Το σημαντικό είναι ότι ο άνθρωπος χάνεται στο χρόνο, στηv στιγμή ακριβώς που προηγείται - πράγμα που βεβαιώνει μόνο, κατόπιν σκέψης, το γεγονός ότι χάνεται την στιγμή που ακολουθεί". (Andre Breton).

Οι τέσσερις πρωταγωνιστές Caroline Peters (Κριστίνα), Christian Tschirner (Ρόμπερτ), Renato Schuch (Μίχαελ), Isabelle Redfern (Τερέζα), έκαστος κι όλοι μαζί εξαιρετικοί, με ήρεμη δύναμη, ισορροπημένη και μελετημένη έκφραση, σε πλήρη ανάπτυξη του ρόλου τους στέκονται επάξια στην σκηνή κι αναδεικνύουν έργο και σκηνοθεσία. Ειδική μνεία για τον Renato Schuch και την 

Caroline Peters στην σκηνή της αναγνώρισης, για την εσωτερικότητα και την αριστοτεχνική κλιμάκωση του αισθήματος που καταλήγει σε αυτόν τον ξέφρενο στραγγαλισμό – εναγκαλισμό. Ιδιαίτερη και ανατρεπτική η ερμηνεία του Christian Tschirner, που εξελίσσει τον χαρακτήρα του επί σκηνής καθώς οι σκηνές και τα επεισόδια επιδρούν πάνω στην ψυχοσύνθεση του ρόλου του. Διακριτική αλλά δυναμική η παρουσία της Isabelle Redfern επιφέρει την ισορροπία στο σκηνικό κουαρτέτο. Η Caroline Peters είναι άξια συγχαρητηρίων για την συνέπεια της σκηνικής της έκφρασης, για την αγάπη που δείχνει στον ρόλο της ακόμα κι όταν η δραματουργία του την αφήνει μετέωρη, ζωντανή ξανά να μετρά τους νεκρούς και τις «συμφορές» αλλά όχι μόνη της. 

Η Maja Zade γράφει με αφορμή τον μύθο του Οιδίποδα, ένα έργο σύγχρονο που σε πολλά σημεία θυμίζει την τεχνική του Ιψενικού δράματος για την ανάδειξη του τραγικού. Ο τρόπος με τον οποίο αναπτύσσεται η πλοκή του έργου της, ανοίγει πολλαπλά ζητήματα, ζητήματα που αφορούν στο σύγχρονο περικείμενο. Η στιχομυθία των ηρώων και οι διαπληκτισμοί που αναδεικνύουν τις διαφορές τους ως προς το ήθος του καθενός, τείνουν προς επανάληψη χωρίς να προσθέτουν κάτι καινούριο. Η μετατόπιση του βάρους προς την Κριστίνα, τον ρόλο της γυναίκας στο μύθο του Οιδίποδα, είναι καίρια και ενδιαφέρουσα. Όμως το έργο τελειώνει μετέωρα, καθώς καμία λύση δεν προτείνεται ή διαφαίνεται, κι αν ακόμα το μετέωρο και η μη-λύση είναι σημείο των καιρών, δραματουργικά αφήνει τους ήρωες στα μισά του δρόμου. Έχοντας δώσει έκταση και χώρο να αναπτυχθούν όλες οι πτυχές τους μέσω των διαλόγων, το τέλος του έργου αφήνει μια αίσθηση μη-ολοκλήρωσης, κι αυτή η ανάσα που σταμάτησε πριν την εκπνοή είναι εμφανής και στην παράσταση. 

Συμπαραγωγή Schaubϋhne Berlin - Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Σκηνοθεσία Thomas Ostermeier, Σκηνικά Jan Pappelbaum, Κοστούμια Angelika Götz, Βίντεο Matthias Schellenberg - Thilo Schmidt, Μουσική Sylvain Jacques, Δραματουργία Maja Zade, Φωτισμοί Erich Schneider,

Παίζουν Caroline Peters (Κριστίνα), Christian Tschirner (Ρόμπερτ), Renato Schuch (Μίχαελ), Isabelle Redfern (Τερέζα)


Ödipus – review

The myth of Oedipus, as it is conveyed to us by Sophocles in the tragedy "Oedipus Rex", becomes the basis / motive for Maja Zade's original work " Ödipus ".  Characters change names, the weight of choices is passed from Oedipus to Jocasta, who is no longer a bearer of her fate; but the web of events that will lead to tragic recognition remains the same, without the presence of a diviner who would establish fate’s and deity’s power over human life.

In the Ancient Theater of Epidaurus, the simple setting (Jan Pappelbaum) with the screen projecting the Sphinx, imposes an aesthetic that evokes a cinematic setting. The use of video works harmoniously during the play and it is really gratifying to see today how Max Reinhardt's pioneering work in theatre survives and evolves. Robert (Christian Tschirner) arrives in his car and enters the modern kitchen where the pregnant Christine (Caroline Peters) prepares a smoothie. The discussion informs us about the events that preceded while at the same time introducing the characters of the play. The action unfolds and culminates through three scenes, with the last one being that of the recognition of Christina and Michael (Renato Schuch), as mother-child and Michael's heart-breaking statement that the child she has in her womb is his sister. This is followed by the departure of Michael, then silence until his reappearance on the roof of the house to commit suicide and the entrance of a police vehicle that closes the "curtain" of this show.

Thomas Ostermeier, at the invitation of the artistic director of the Athens and Epidaurus Festival, directs the original text of the German playwright Maja Zade, with a lot of humour. His direction highlights Zade's text, even when it falls into dramatic deadlocks. During the show are raised issues such as the environmental crisis, individual responsibility, corporate responsibility, position of women, abuse, the right of women to decide about their bodies, and Nazism. But all these do not deter Ostermeier from directing a family drama and illuminating with clarity and compassion one by one, all the characters of the play, showing that “The important thing is that man is lost in time, in the moment that immediately precedes him - which only attests, by reflection, to the fact that he is lost in the moment that follows”. (Andre Breton)

The four protagonists Caroline Peters (Christina), Christian Tschirner (Robert), Renato Schuch (Michael), Isabelle Redfern (Teresa), are together and individually excellent, with calm strength, balanced and studied expression, with their parts fully developed, worthy stand on stage and give valour to the text and direction. Special mention to Renato Schuch and Caroline Peters at the scene of recognition, for the esoterism and the masterful escalation of the feeling that ends in this frantic strangulation - embrace. Christian Tschirner’s interpretation is special and subversive; he develops over scene and allows for the scenes and episodes to affect the psychosynthesis of his character. Discreet but dynamic, the presence of Isabelle Redfern brings balance to the stage quartet. Caroline Peters deserves congratulations for the consistency of her stage expression, for the affection that she shows in her character even when dramaturgy leaves her suspended, alive again to count the dead and the "misfortunes", nevertheless not solitary.

Maja Zade is writing a modern work based on the myth of Oedipus, that in many ways resembles the technique of Ipsenic drama when highlighting the tragic. The way in which the plot of her work develops, raises multiple issues that are related to the contemporary context. The rhyming of the heroes and the quarrels that highlight the bilateral ethos differences, tend to repeat however without adding anything new. Shifting the weight to Christina, the role of woman in the myth of Oedipus, is crucial and interesting. But the end of the play is suspended, as no solution is proposed or seen, and if suspension and non-solution are signs of our times, nonetheless such end leaves the heroes in a dramatic mid-way. Having given spread and space to develop all character aspects through dialogue, the end of the work leaves a sense of non-completion, and this course of breath that stopped before the exhalation is evident in the show.

Directed by Thomas Ostermeier, Set design Jan Pappelbaum, Costume design Angelika Götz, Video Matthias Schellenberg, Thilo Schmidt, Music Sylvain Jacques, Dramaturgy Maja Zade, 

Lighting design Erich Schneider

Cast Caroline Peters (Christina), Christian Tschirner (Robert), Renato Schuch (Michael), Isabelle Redfern (Theresa)

photos : Thomas Daskalakis

Σχόλια χρηστών

Για να συμμετέχετε στην συζήτηση πρέπει να γίνετε μέλη. Λάβετε μέρος σε κάποια συζήτηση κάνοντας roll-over στο αρχικό σχόλιο και πατήστε το κουμπί "Απάντηση". Για να εισάγετε ένα νέο σχόλιο χρησιμοποιήστε την φόρμα στο τέλος της λίστας.

Για να σχολιάσετε αυτό το άρθρο θα πρέπει να είστε εγγεγραμμένο μέλος